De voorbije maanden kon je genieten van de voorjaarsbloeiers bosanemoon, pinksterbloem, speenkruid e.d. tijdens een wandeling in één van onze natuurgebieden,
Bossen, weilanden, bermen, ze kleurden wit, geel, roze en zelfs blauw van de wilde hyacint. Echter loopt de lente stilaan op zijn eind en maakt plaats voor de zomer. De bomen worden gevuld met eindknoppen en zijknoppen op hun takken. Het is pas als de zon meer gaat schijnen en het warmer wordt dat de knoppen open barsten en de bomen weer groen worden!
Maar ook op de grond treedt er verandering op. Waar de eerste voorjaarsbloeiers aanwezig waren, verschijnt nu de echte koekoeksbloem, de margriet, het vergeet-mij-nietje, de ratelaar, en de wilde orchideeën.
Niettemin sierlijk, kleurig en erg zeldzaam spreken de wilde orchideeën niet toevallig tot de verbeelding van heel wat natuurliefhebbers.
Orchideeën worden ook weleens kort orchis genoemd, wat ook de naam van een specifiek geslacht is. De orchis is een geslacht van planten uit de orchideeënfamilie en zijn één van de grootste plantenfamilies op aarde. Het aantal soorten wordt rond de 20.000 geschat. Wereldwijd zijn meer dan duizend geslachten bekend welke verdeeld worden over tientallen subfamilies. Hoewel de wilde orchideeën in Vlaanderen niet zo opvallend zijn als hun tropische tegenhangers of de soorten die je in de bloemenwinkel vaak aantreft, behoren ze wel tot de meest mystieke, aantrekkelijke en helaas ook zeldzame soorten van onze flora.
In België en Nederland komt volgens de laatste bestudering van de verscheidenheid een 40-tal soorten orchideeën van 18 verschillende geslachten voor. Vanwege de vorm van de dubbele wortelknol gaf men het de naam orchis (όρχις), wat teelbal betekent.
Bij de bloei verwelkt een van de knollen, de andere is voor de volgende bloeiperiode bestemd (wisselknollen). De bloem van een orchidee is meestal eenvoudig te onderscheiden van een andere bloem. De bloem is opgebouwd uit drie kelkbladen en drie kroonbladen. Het middelste kroonblad is afwijkend qua vorm en vergroot (de lip), zodat het een platform voor insecten vormt om makkelijker het centrum van de bloem te bereiken.
De meest voorkomende in België zijn de Bijenorchis, de Bosorchis, de Brede orchis, de Gevlekte orchis, de Grote muggenorchis, de Moeraswespenorchis en dergelijke.
Vele soorten hebben een uniek bestuivingsmechanisme ontwikkeld, waarbij list en bedrog wordt toegepast om de bestuiving te laten lukken. Zo verleiden Bijenorchis, Vliegenorchis en Hommelorchis hun bestuivers door het uiterlijk van de partners na te bootsen. Ook bijzonder is de samenlevingsvorm met schimmels in de bodem om tot kieming te komen. Orchideeënzaden zijn zeer klein en hebben geen reservevoedsel bij zich om te kiemen waardoor externe hulp van een schimmel onontbeerlijk is. Bovendien doen sommige soorten er meer dan 10 jaar over vooraleer ze voor de eerste keer tot bloei komen.
Vanaf mei tot ver in de zomer kan je in al de natuurgebieden één of meerdere orchideeën vinden. In sommige gebieden maar enkelen, in andere kan je er niet naast kijken.
Het Silsombos, dat zich uitstrekt over Kortenberg en Kampenhout, is één van die gebieden waar de duizenden orchideeën in overvloed groeien en is gelegen aan het Bezoekerscentrum Groene Vallei, Lelieboomgaardenstraat 60, 3071 Erps-Kwerps. Het gebied maakt deel uit van De Groene Vallei, een oase van rust tussen de steden Leuven, Brussel en Mechelen.
Wandelaars komen hier elk seizoen genieten van de natuurpracht: moerassen, loofbossen en graslanden vol orchideeën. De landende vliegtuigen van Brussels Airport moet je er soms wel bij nemen.
Plan een wandeling en geniet van dit wonder der natuur!
Hugo Bollion
